حق تمکین چیست
تمکین تکلیفی است که زوجین در روابط زناشویی در مقابل یکدیگر دارند و در مقابل این تکلیف مانند تکالیف دیگر، حق تمکین وجود دارد. در صورتی که هرکدام از طرفین، تکالیف خود را به درستی ایفا نکنند، برای طرف دیگر حق تمکین بوجود می آید که با استناد به آن می تواند اقداماتی را در مقابل دیگری انجام دهد و از ضمانت اجراهای قانونی بهره مند شود.
در صورتی که زن بدون داشتن عذر مشروع، از تکلیف تمکین خود سر باز زند، برای مرد حق تمکین بوجود می آید و او این حق را دارد که از ضمانت اجراهای قانونی که برای عدم تمکین زن پیش بینی شده است استفاده کند. با استناد به حقی که در نتیجه عدم تمکین زن ایجاد شده است، مرد می تواند زن را الزام به تمکین کند و در صورتی که همچنان از تمکین سرپیچی کرد، نفقه او را نپردازد، یا از دادگاه اجازه ازدواج مجدد دریافت کند و یا با پرداخت مهریه او درخواست طلاق کند.
مرد هم مانند زن در زندگی مشترکشان تکالیفی دارد و طبیعتا در صورتی که این تکالیف را انجام ندهد، حقوقی برای زن ایجاد می شود با این حال این حقوق را حق تمکین نمی خوانیم. در صورتی که مرد وظایف زناشویی خود را به درستی ایفا نکند، و یا در ارتباط با همسرش حسن معاشرت نداشته باشد به گونه ای که شرایط عسر و حرج بوجود بیاید و ادامه زندگی مشترک برای زوجه دشوار باشد، زن می تواند از دادگاه درخواست طلاق کند. همچنین در صورتی که مرد نفقه نپردازد، زن می تواند مرد را مورد تعقیب کیفری قرار دهد.
این نکته را به خاطر داشته باشید که زن در هر صورت مستحق مهریه و اجرت المثل است، ولو اینکه ناشزه باشد.
عدم تمکین زن به چه معنا است
گفتیم تمکین وظایف زناشویی است که در صورتی که عقد نکاح آن ها به درستی منعقد شود، بر دوش زوجین قرار خواهد گرفت و عمل نکردن به این وظایف، آثار و نتایجی را به بار خواهد آورد. عدم تمکین یا نشوز، به معنی عمل نکردن به این وظایف زناشویی است که در این صورت زن، ناشزه می شود. نشوز فقط مختص به زوجه نیست و زوج هم در صورتی که وظایف خود را به خوبی ایفا نکند، ناشز می شود.
نتیجه عدم تمکین زن، عدم برخورداری او از نفقه است و تا زمانی که زن از شوهرش تمکین نکند، مرد می تواند از پرداخت نفقه به او سر باز زند. مرد هم در صورت عدم تمکین زن، می تواند با مراجعه به یکی از دفاتر خدمات قضایی، دادخواست الزام به تمکین تنظیم کند و پس از مراجعه به دادگاه، در صورتی که عدم تمکین احراز شود، مرد می تواند علاوه بر پرهیز از پرداخت نفقه به زن، از دادگاه اجازه ازدواج مجدد بگیرد و یا می تواند با پرداخت مهریه به زن، درخواست طلاق نماید.
شرایطی هم وجود دارد که زن می تواند به صورت مشروع از تمکین کردن سرباز زند. در صورت وجود این شرایط، او دیگر ناشزه نخواهد بود و نفقه به آن تعلق خواهد گرفت. از جمله این شرایط می توان به این اشاره کرد که پزشک برقراری رابطه را برای زن منع کرده باشد، یا مرد بیماری مقاربتی داشته باشد، خروج از منزل برای او ضرورت داشته باشد، ماندن در منزل شوهر موجب ضرر مالی یا جانی به او بشود.
عدم تمکین مرد به چه معنا است
به محض انعقاد عقد، زن و مرد وظایفی را در قبال هم باید انجام بدهند و در صورتی که از انجام هرکدام از این وظایف سر باز زنند، این ترک فعل آنها آثار حقوقی به بار خواهد داشت. مرد باید در قبال همسر خود وظایفش را به خوبی انجام دهد و این وظایف شامل وظایف زناشویی و وظیفه حسن معاشرت با همسر خود است. در صورتی که مرد این وظایف گفته شده را انجام ندهد، به او در اصطلاح ناشز می گویند.
در صورتی که زن تمکین کند اما مرد نفقه او را نپردازد، زن می تواند از او شکایت کیفری کند و دادگاه هم مرد را به حبس از شش ماه تا دو سال محکوم کند. قانون حمایت از خانواده در همین مورد ماده 53 را آورده است: "هرکس با داشتن استطاعت مالی، نفقه زن خود را در صورت تمکین او ندهد یا از تادیه نفقه سایر اشخاص واجب النفقه امتناع کند به حبس تعزیری درجه شش محکوم می‌شود."
در صورتی که این عدم حسن معاشرت با زن به گونه ای باشد که موجب سختی زن شود و دیگر ادامه زندگی برای او ممکن نباشد،زوجه می تواند به استناد همین امر، از دادگاه حکم طلاق عسر و حرج بگیرد.
تمکین شامل چه مواردی می شود؟
تمکین دو نوع دارد: تمکین خاص و تمکین عام. تمکین خاص یعنی برقراری رابطه زناشویی و تمکین عام به معنی اطاعت و یا به طور کلی حسن معاشرت است. در مقابل تمکین، نشوز به معنی عدم تمکین، قرار دارد. مصادیق انواع تمکگین از لحاظ خاص و عام از قرار زیر است:
1- در صورتی که زن بدون داشتن عذر شرعی از نزدیکی با مرد خودداری کند.
2- زن از دستورات مرد که مبنی بر ریاست خانواده است، سر پیچی کند.
3- در تربیت فرزندان با شوهر همکاری نداشته باشد.
4- منزلی که مرد برای او تهیه کرده است را ترک کند.
5- زن، به مشاغلی که مخالف منافع مصالح خانواده باشد مشغول به کار شود.
