احضاریه چیست
احضار در لغت به معنی فراخواندن بوده و به وسیله ای که از طریق آن، این فراخواندن انجام می گیرد، احضاریه یا احضار نامه گفته می شود. معنای احضاریه در حقوق نیز به دور از معنی لغوی آن نمی باشد. با این توضیح که هنگامی که در حقوق از احضاریه از جمله احضاریه طلاق صحبت کرده و این سوال مطرح می شود که احضاریه چیست؟ دو معنای عام و خاص به ذهن خطور می کند که این دو معنا عبارتند از:
معنای عام احضاریه
در معنی عام، احضاریه دادگاه به هر نوع برگه ابلاغیه گفته می شود که از طرف یکی از مراجع قضایی، اعم از کیفری و حقوقی برای طرفین پرونده و سایر اشخاص دخیل در دعوای حقوقی یا کیفری ارسال شده و آن ها را برای انجام امری به حضور در مرجع قضایی فرا می خواند. در این معنا، احضاریه یکی از اقسام ابلاغیه می باشد. بنابراین، ابلاغیه وقت دادرسی، ابلاغیه حضور در دادگاه حقوقی برای مشاهده نظر کارشناس، ابلاغیه حضور متهم در دادسرا با قید جلب در صورت عدم حصور، همه مصادیقی از احضاریه در معنای عام آن می باشند.
معنای خاص احضاریه
در معنی خاص، احضاریه یا احضار نامه و یا اخطاریه دادگاه ( که در دعاوی حقوقی ارسال می شود ) ، به هر نوع برگه ای گفته می شود که از طرف دادسرا برای متهم و سایر اشخاص دخیل در دعوای کیفری همانند شهود و مطلعین ارسال شده و آن ها را برای انجام تحقیقات مقدماتی به دادسرا فرا می خواند.. شایع ترین شکل احضاریه، احضاریه ای است که برای متهم پرونده کیفری ارسال می گردد.
احضاریه متهم یا ابلاغیه دادسرا در ماده 169 قانون آیین دادسی کیفری مصوب سال 92 مورد تصریح قرار گرفته است. به موجب این ماده: «احضار متهم به وسیله احضاریه به عمل می آید. احضاریه در دو نسخه تنظیم می شود که یک نسخه از آن به متهم ابلاغ می گردد و نسخه دیگر پس از امضا به مامور ابلاغ مسترد می شود.»
مواردی که ضروری است تا در احضاریه قید شود، عبارتند از :
نام و نام خانوادگی احضار شونده
تاریخ و ساعت حضور
محل حضور
علت احضار
نتیجه عدم حضور
نتیجه و ضمانت اجرای عدم حضور با توجه به مواد 179 وتبصره 1 ماده 204 قانون آیین دادرسی کیفری در مورد متهم و شهود و مطلعان متفاوت می باشد. با این توضیح که پس از ابلاغ احضاریه، در صورت عدم حضور متهم برای مرتبه اول و در صورتی که عذر موجهی در میان نباشد، متهم جلب می گردد. اما در مورد شهود و مطالعین، در صورت عدم حضور، مجددا احضاریه ارسال گردیده و در صورت عدم حضور، جلب در مرحله سوم انجام می گیرد.
مدت زمان رسیدن احضاریه
در بخش قبل، به این سوال پاسخ دادیم که احضاریه چیست؟ و گفتیم که در معنی عام، احضاریه دادگاه، هر نوع برگه ابلاغیه است که از طرف یکی از مراجع قضایی، اعم از کیفری و حقوقی، برای طرفین پرونده و سایر اشخاص دخیل در پرونده، ارسال می گردد. لیکن، در معنی خاص، احضاریه، به برگه ای گفته می شود که از سوی دادسرا، برای متهم و سایر اشخاص دخیل در دعوای کیفری، از جمله شهود و مطلعین ارسال می شود.
اما سوال مهم دیگری که علاوه بر نحوه اطلاع و دریافت احضاریه دادگاه، در رابطه با آن، مطرح می شود، این مساله است که مدت زمان رسیدن احضاریه چقدر است؟ به عبارت دیگر، از زمانی که احضاریه صادر می گردد، چقدر زمان می برد تا برای مخاطب ارسال گردیده و مخاطب احضاریه، از مفاد آن مطلع گردد؟
در پاسخ به این سوال که مدت زمان رسیدن احضاریه چقدر است؟ باید گفت، تا پیش از راه اندازی سامانه عدل ایران، یا همان سامانه ثنا، از آنجا که احضاریه دادگاه، در فرم کاغذی و توسط مامورین ابلاغ، به آدرس پستی افراد ارسال می گردید، مدتی بین یک تا دو هفته، بسته به حجم پرونده و میزان اشتغال شعبه، طول می کشید تا احضاریه، به دست مخاطب برسد. البته، در صورتی که مخاطب احضاریه، در شهر دیگری، غیر از شهر مقر دادگاه، اقامت داشت، مدت زمان رسیدن احضاریه، نیز به تناسب مسافت، طولانی تر می گشت.
اما در حال حاضر، با راه اندازی سامانه ثنا، مدت زمان رسیدن احضاریه به مخاطب، بسیار کوتاه شده و تقریبا به صفر رسیده است؛ با این توضیح که پس ز صدور احضاریه دادگاه و ارسال آن، توسط مدیر شعبه یا مسئول دفتر، به سامانه ثنا، احضاریه ارسال شده، بلافاصله، وارد حساب کاربری مخاطب در سامانه ثنا شده و پیامک ابلاغ نیز به شماره همراه وی، ارسال می گردد. البته، این مساله، مربوط به شرایط عادی، بوده و در صورتی که در موارد استثنایی، سامانه عدل ایران قوه قضائیه، با مشکل یا مساله ای، همچون به روز رسانی، مواجه باشد، مدت زمان رسیدن احضاریه، ممکن است بسته به مورد، کمی طولانی تر گردد.